Bir beyaz yakalının kariyer yolculuğunda sık sık maruz kaldığı sendromlardan biridir “Tükenmişlik Sendromu”. Çok üstünde durulmasa da şirketleri en çok zarara uğratan ve üretimin azalmasına sebep olan ciddi bir tehlikedir. Peki çoğu şirket bir şekilde çalışanına iyi! şartlar sunduğunu söylerken nerden çıkıyor bu tükenmişlik allasen!
Konunun detayına girmeden önce şu tükenmişlik sendromu denilen hastalığımızı bir tanıyalım. Tükenmişlik sendromu; Kişinin yaptığı işin amacından kopması olarak biliniyor ve kişide enerji kaybı, motivasyon eksikliği, çalışma arkadaşlarına karşı negatif veya kayıtsız tutum, aktif olarak diğerlerinden geri çekilme gibi belirtiler gösteriyor. Bunlar da tabii olarak iş yerinde verimi düşürüyor ve bu noktaya gelen bir kişiyi de şirket içi yapılan hiç bir olumlu etkinlik bu sendromdan çıkarmaya yetmeyebiliyor. Tükenmişlik sendromu, aslında sadece iş yerindeki verimi etkilemiyor. Yapılan çalışmalar tükenmenin; İş kaybından aile içi ilişki sorunlarına, Psikosomatik hastalıklardan alkol-madde-sigara kullanımına, Uykusuzluk, depresyon gibi ruhsal hastalıklarına neden olabileceğini göstermektedir.
Tükenmişlik üzerinde etkili olduğu belirlenen faktörleri işle ilgili ve iş dışı etmenler olarak ayırmak mümkün.
• İşle ilgili etmenler: Meslekten ve işten memnuniyet, iş doyumu, işin önemi, rol çatışması, yalnız kalma isteği, iş yükü, kaygı, görevde belirsizlik, izin alma, geç kalma
• İş dışı etmenler: Kişilik yapısı, aile yapısı, aileyle ilişkiler, sosyal destek, yaşam biçimi, hayata bakış açısı, yaşam amaçları...
Tükenmemek için ne yapacağız?
Öncelikle şirketler bu konunun öneminin ve risklerinin farkında olmalılar. Tükenmişlik bir sendromdur ve sistemi etkileyen bir sistem sorunudur. Tükenmeyi önlemek ve onunla başa çıkmak için yapılabilecekler organizasyonel ve bireysel (iş arkadaşları, aile düzeylerinde) ele alınabilir.
• Görev tanımlarının açık ve net olması,
• İşe yeni başlayan kişinin oryantasyon programına katılımı sağlanmalı,
• İş ile çalışan arasında uyumu sağlamak için işin modifiye edilmesi,
• Bölümlerin özelliklerine göre etkin personel planının yapılması,
• Düzenli ekip içi toplantıları ile öneri ve eleştirilerin alınması,
• Sorun çözmede kalıcı mekanizmaların oluşturulması,
• Sorunların ilk ortaya çıkış anında ele alınması,
• Yöneticilerin çalışanı desteklediklerinin ve sıkıntılı bir durumda kendilerinden yardım alabileceklerin çalışanlarca biliniyor olması,
• Elemanların gereksinim duyduğu sürekli eğitim olanaklarının sağlanması, sistemdeki ödül kaynaklarının çoğaltılması,
• Çalışanların bireysel ihtiyaçlarının karşılanmasına önem verilmesi ve kolaylaştırılması,
Bunların dışında bireysel önlemler de kurum henüz müdahele etmeden kişinin kendini farketmesiyle sağlanabilir.
• Tükenmişlik aşamasından çıkış için kişideki bakış açılarının, düşünce sisteminin, değerler sıralamasının değiştirilmesi ve geliştirilmesi gerekir.
İşe başlamadan önce kişi yaptığı işin zorluklarını ve risklerini öğrenmelidir.
• Hobileri olan, sosyal ilişkileri zengin kişiler tükenmeye karşı daha donanımlıdırlar bu sebeple iş dışındaki alanlarda da kişinin kendine bir yer açması gerekir.
• Kişi tatil ve dinlenme olanaklarını mutlaka kullanmalıdır. Örneğin öğle tatilini çalışarak geçirmek, işlerini bitiremediği için izin kullanmamak doğru değildir.
• İşyerindeki rutin alışkanlıklarını bırakmak, monotonluğu azaltmak, örneğin her öğle tatilini aynı kişilerle aynı yerde geçirmek yerine değişik öğle tatili planları yapmak yararlı olabilir.
• İş çıkışı rahatlatıcı aktivitelerde bulunmak son derece yararlıdır. Özellikle fiziksel boşalım sağlayan spor aktiviteleri yararlıdır
• Rahatlamak aslında bazen iyi anları anımsamak kadar basittir. Nefes alma, gevşeme teknikleri, meditasyon yapılabilir.
• Herkesin bir stres eşiği vardır ve bu eşiği aşmamak gerekir.
• Düzenli bir hayat tarzı, sağlıklı beslenmek, ve ideal kiloyu korumak
uygulanması gereken temel kurallardır.
• Ayrıca uyku ritmine dikkat etmek gerekir. Rahat bir uyku için yatağa girmeden önce, günlük bütün stres nedenlerini aklınızdan uzaklaştırmak, hoşa giden konuları düşünmek, hoşlandığınız bir filmi seyretmek size düzenli bir uyku sağlayabilir.
• İş arkadaşlarıyla da zaman zaman iş dışı konularda konuşmaları ve birlikte hoşça vakit geçirmeleri, aralarında daha sıcak ve yakın bir ilişki kurulmasını sağlayarak birbirlerine olan desteklerini arttırır.
• Uyumlu bir ekip çalışması içinde olmaları, aralarında adil bir görev paylaşımının olması, hem hizmetin kalitesini arttırır, hem de ilişki sorunlarını önler.
• Birlikte çalışmadan doğan sorunların zamanında, sorun kronikleşmeden çözülmesi gereklidir.
Hayatımızın önemli bir zaman dilimini iş yerlerinde geçirdiğimizi varsayarsak tükenip yok olmadan, düşünüp var olmak için mücadele edelim.
Sevgiler :)
Ebru Keser Kayrak